کپسول آتش نشانی

تعریف کپسول آتش نشانی
کپسول آتش نشانی وسیله ای میباشد كه جهت اطفاء حریق در لحظات اولیه آتش سوزی مورد استفاده قرار می گیرد .
وزن کپسول آتش نشانی
وزن کپسول آتش نشانی های دستی متفاوت می باشد ، از یك كیلو گرمی تا 14 كیلو گرمی یا 14 لیتری آن وجود دارد به طوری كه یك نفر به راحتی بتواند آن را حمل نماید . انواع بزرگ تر این وسیله به دلیل وزن زیادبر روی چرخ قرار گرفته و گاهی اوقات بعضی از آنها در جای مشخصی به صورت ثابت نصب می گردند . از انواع کپسول آتش نشانی های دستی با توجه به ظرفیت و نوع مواد داخل آن می توان در حریق های كوچك و مختلف استفاده نمود .
انواع مواد اطفاء حریق کپسول آتش نشانی ها
با توجه به كاربرد متفاوت کپسول آتش نشانی و از طرفی با توجه به متفاوت بودن مواد در حال احتراق ، مواد اطفاء كننده نیز متفاوت می باشند ، به طوری كه پنج نوع مواد اطفاء كننده با كار برد متفاوت در کپسول آتش نشانی ذیل وجود دارد :
1- کپسول آتش نشانی محتوی آب WATER FIRE EEXTINGUISHER
2- کپسول آتش نشانی محتوی پودر POWDER FIRE EEXTINGUISHER
3- کپسول آتش نشانی محتوی گاز CARBON DIOXIDE FIRE EEXTINGUISHER
4- کپسول آتش نشانی محتوی كف EEXTINGUISHER FOAM FIRE
5- کپسول آتش نشانی محتوی مواد هالوژنه HALOGENATED FIRE EEXTINGUISHER
تامین فشار در کپسول آتش نشانی
در گذشته جهت اطفاء حریق از سطل شن یا قوطی های محتوی پودر استفاده می كردند ، بدین صورت كه عامل فشار جهت تخلیه این مواد وجود نداشت و شخص مجبور بود كه با دست آن را بر روی آتش بپاشد ، اما امروز جهت پرتاب مواد اطفاء كننده از عوامل فشار كه در درون سیلندرها وجود دارد استفاده می كنند كه آن عوامل به شرح زیر می باشند :
1- فشار هوا از طریق فشردن هوای خشك به داخل سیلندر
2- فشار یك گاز بی اثر مانند N2 و یا CO2 كه در داخل كارتریج قرار دارد (CARTRIDGE)
3- فشار درونی ماده کپسول آتش نشانی مانند CO2
طرز عمل سیلندرهای کپسول آتش نشانی
کپسول آتش نشانی به دو طریق عمل می كنند یكی به صورت مستقیم و دیگری به صورت واژگون ، البته روش واژگون مربوط به کپسول آتش نشانیی قدیمی تر سودا اسید و یا فوم شیمیایی می باشد .
الف) روش واژگون :
در این روش برای خارج شدن ماده اطفائیه از کپسول آتش نشانی باید آن را به صورت واژگون (سر و ته ) گرفت در غیر اینصورت ماده اطفائیه خارج نمی شود و فقط عامل فشار آن تخلیه می گردد . جهت شناسایی این نوع کپسول آتش نشانی یك دستگیره تا شونده در ته سیلندر وجود دارد .
ب) روش مستقیم :
در این نوع کپسول آتش نشانی احتیاج به واژگون كردن کپسول آتش نشانی نمی باشد و بایستی از دستگاه به صورت مستقیم استفاده كرد. توجه گردد كه در صورتی كه کپسول آتش نشانی ای را كه عملكرد آن مستقیم است واژگون كنیم عامل فشار آن از نازل NOZZLE خارج می شود و اگر کپسول آتش نشانی نوع واژگون را مستقیم نگه داریم همین عمل انجام می شود .

قدرت پرتاب
برای اینكه بتوان با رعایت فاصله مناسب با آتش مواد اطفائیه را بر روی آتش پاشید ، کپسول آتش نشانی باید قدرت پرتاب داشته باشد كه معمولاً این فاصله طبق استاندارد در کپسول آتش نشانی با یكدیگر متفاوت می باشد . به طوری كه حد اقل آن 2 متر و حد اكثر آن 7 متر می باشد .
درصد تخلیه
یكی از مواردی كه در طراحی و ساخت کپسول آتش نشانی مورد نظر می باشد درصد تخلیه مواد کپسول آتش نشانی در شرایط عادی و شارژ كامل دستگاه می باشد . این درصد برای کپسول آتش نشانیی آب ، كف ، دی اكسید كربن و مواد هالوژنه 95% و برای کپسول آتش نشانیی پودری 85% می باشد .
زمان تخلیه
این زمان در کپسول آتش نشانی با توجه به مواد اطفائیه و وزن یا حجم آنها متفاوت است . بطور كلی می توان گفت حداقل زمان تخلیه 8 ثانیه و حداكثر آن 60 ثانیه می باشد .
آزمایش فشار در کپسول آتش نشانی
برای اطمینان از وجود فشار كافی در درون کپسول آتش نشانی جهت به خارج فرستادن مواد اطفائیه معمولاٌ آزمایشهایی به شرح زیر انجام می گیرد :
الف ) وزن كردن : كارتریج را از کپسول آتش نشانی جدا كرده و وزن می كنیم در صورتی كه بیش از 10% از وزن گاز محتوی آن كم شده باشد بایستی مجدداٌ شارژ گردد .
ب) فشار سنج : کپسول آتش نشانییی كه به وسیله هوای فشرده كار می كنند ،‌فشار درون سیلندر به وسیله فشار سنج موجود بر روی آن نشان داده می شود .
ج) آزمایش محلولها : کپسول آتش نشانییی كه فشار آنها از طریق تولید گاز در اثر واكنش شیمیایی دو ماده تأمین می شود ، سنجش گاز تولیدی بدین صورت انجام میگردد كه مقداری از مواد شیمیایی موجود در سیلندر را با هم تركیب كرده و مقدار گاز تولید شده را محاسبه می كنند .
حفاظت از خورندگی بدنه سیلندر کپسول آتش نشانی
در کپسول آتش نشانی خطری كه وجود دارد ضعیف شدن ضخامت بدنه كارتریج در اثر زنگ زدن و خورده شدن فلز از داخل و یا خارج می باشد . برای جلوگیری از زنگ زدگی معمولاٌ به طریق ذیل بدنه كارتریج را محافظت می كنند .
الف) استفاده از فلز ضدزنگ
ب) پوشاندن سطح داخل و خارج با یك ماده ضد زنگ
ج) كشیدن روكش پلاستیك از درون بدنه یا روی كارتریج
آزمایش بدنه
در زمان ساخت بدنه کپسول آتش نشانی را مورد آزمایش قرار می دهند تا از مقاومت آنها در برابر فشار تا حدی كه استاندارد برای آنها تعیین كرده اطمینان حاصل گردد .
الف) آزمایش مكانیكی نشت كردن ب) آزمایش در رابطه با حداقل ضخامت بدنه
ج) آزمایش از هم پاشیدگی ( از هم گسیختگی ) د) آزمایش فشار كاركرد

فشار كاركرد
حداكثر فشاری است كه بدنه کپسول آتش نشانی در حالت عادی كار تحمل می كند و مقدار آن حدوداٌ نصف فشاری است كه بدنه با آن آزمایش می شود .
آزمایش های مقرر شده
كلیه کپسول آتش نشانی می بایست به وسیله مصرف كننده یا كارخانه سازنده مورد آزمایش قرار گیرند .
الف) بازدید ماهیانه :
این بازدید با توجه به شرایط آب و هوای هر منطقه متفاوت می باشد و از یك ماه تا سه ماه یك بار انجام میگردد كه در این حالت کپسول آتش نشانی به صورت ظاهری و از نظر سالم بودن پلمپ ، قرار داشتن در محل خود ،‌كم نشدن فشار ، سالم بودن نازل و ضربه نخوردن مورد بازدید قرار می گیرد .
ب) بازدید سالیانه :
برای اطمینان از عملكرد مواد اطفائیه درون کپسول آتش نشانی بر روی حریق بایستی بعضی از آنها در حریقهای تمرینی و آموزشی مصرف كرده و سپس کپسول آتش نشانی را شارژ و جهت استفاده آماده نمود .
ج) آزمایش بدنه در مقابل فشار :
با توجه به استاندارد یا توصیه كارخانه سازنده هر چند سال یك بار ( معمولاٌ 5 سال ) بدنه کپسول آتش نشانی در مقابل فشار از نظر میزان مقاومت آزمایش هیدرواستاتیك میگردد . در این آزمایش بدنه های فاقد مقاومت كافی از رده خارج شده و بقیه برای چند سال بعد مورد استفاده قرار می گیرد .

انواع خاموش کننده ها

کپسول آتش نشانیی آبی
این گونه کپسول آتش نشانی دو نوع اند :
کپسول آتش نشانیی آب تحت فشار
این گروه از کپسول آتش نشانیی دستی معمولاٌ دارای ظرفیت 9 لیتری یا بیشتر آب خالص می باشند و برای استفاده در آتش سوزیهای گروه A مورد استفاده قرار می گیرند . یكی از مشكلاتی كه این نوع کپسول آتش نشانی دارند آن است كه در مناطقی كه درجه هوای آن كمتر از 4 درجه سانتیگراد ( 40 درجه فارنهایت )‌می باشد به دلیل یخ زدن آب غیر قابل استفاده می باشد . كارخانه های سازنده جهت رفع این مشكل در مناطق مذكور به جای آب از محلول ضد یخ مخصوص استفاده می كنند كه حتی در برودت 40- درجه سانتیگراد قابل استفاده می باشند .
قدرت پرتاب این نوع کپسول آتش نشانی طبق استاندارد كشور انگلیس 7 متر بوده ولی در استاندارد مربوط به كشور آمریكا قدرت پرتاب آن 10 تا 12 متر ( 35 تا 40 فوت) تعیین گردیده است . از این نوع کپسول آتش نشانی می توان بصورت متناوب استفاده نمود . مدت زمان تخلیه آن بصورت مداوم طبق استاندارد كشور انگلیس 60 ثانیه و طبق استاندارد كشور آمریكا 55 ثانیه می باشد . حجم سیلندر محلول و آن خالی می باشد . فشار مورد نیاز برای تخلیه از هوای فشرده شده در درون کپسول آتش نشانی تأمین میگردد .
( این نوع خاموش كنده در زمان شارژ كامل دارای 10 بار یا PSI150 فشار می باشد )
چون بدنه این نوع سیلندر تحت فشار مداوم قرار دارد باید مقاومتی برابر با 40 اتمسفر (PSI600 ) را دارا باشد . معمولاٌ بر روی درپوش خروجی این نوع کپسول آتش نشانی فشار سنجی قرار دارد كه یكی از علائم شناسایی وضعیت درون سیلندر می باشد . فشارسنج مذكور معمولاٌ به دو منظور به كار برده می شود :
1) فشار درون سیلندر را مشخص می نماید .
2) از آنجائی كه سیلندر فاقد شیر ایمنی است در صورتی كه فشار درون سیلندر کپسول آتش نشانی به هر دلیلی افزایش یابد و از حد معمول بیشتر گردد فشارسنج از هم پاشیده و فشار سیلندر تخلیه میگردد .
معمولاٌ شیر خروجی این نوع کپسول آتش نشانی به صورت اهرمی است و جهت جلوگیری از تخلیه آن یك پین كه سر آن بصورت گرد است در زیر اهرم قرار می دهند كه اصطلاحاٌ به آن ضامن گفته می شود . جهت استفاده از این کپسول آتش نشانی می بایست ابتدا ضامن را بیرون كشیده ، سپس با قرار گرفتن در موقعیت مناسب نسبت به حریق ، با یك دست کپسول آتش نشانی را گرفته و با دست دیگر نازل را و سپس با فشار بر اهرم مربوطه محتویات کپسول آتش نشانی بر روی آتش ریخته شود .
آزمایش های متناوب جهت این نوع کپسول آتش نشانی
جهت حصول اطمینان از عملكرد این نوع کپسول آتش نشانی هر ماه یكبار بازدید ظاهری از کپسول آتش نشانی انجام دهید .در بازدید ، از طریق فشارسنج فشار داخلی سیلندر را مشاهده كرده و از سالم بودن دستگاه از لحاظ ضربه دیدگی ، سالم بودن شیر و پلمپ و همچنین سالم بودن شیلنگ آن اطمینان حاصل نمائید . در صورت امكان سالی یك بار در حریق آموزشی از آن استفاده و مجدداٌ شارژ گردد . هر دو سال یكبار بدنه کپسول آتش نشانی باید با فشار معینی ( 24 بار / 300 الی PSI 350 ) تحت آزمایش هیدرواستاتیك قرار گرفته تا از سالم بودن آن اطمینان حاصل گردد .

کپسول آتش نشانیی آب و گاز
این نوع کپسول آتش نشانی هم مانند کپسول آتش نشانی آب تحت فشار می باشد ، یعنی محتوی سیلندر آب و یا محلول ضد یخ است و آن خالی می باشد. به طور كلی در هر دو نوع کپسول آتش نشانی جهت جلوگیری از زنگ زدگی داخل سیلندر را با لایه ای نازك از پلاستیك یا ماده ضد زنگ می پوشانند . تفاوت این دو نوع کپسول آتش نشانی در نوع عامل فشار آنها می باشد . جهت تأمین فشار مورد نیاز در این نوع کپسول آتش نشانی از گاز CO2 تحت فشار در یك سیلندر كوچك به نام كارتریج استفاده می شود . کپسول آتش نشانی آب و گاز عموماٌ غیر قابل كنترل است ، به این معنی كه گاز ذخیره شده در كارتریج وقتی كه آزاد شد غیر قابل برگشت می باشد . مقدار تخلیه هر دو نوع خاموش كنده 95% در زمان شارژ كامل می باشد . باید توجه داشت نوعی از همین کپسول آتش نشانی وجود دارد كه نازل آن دوش مانند است و آب را به صورت مه به بیرون ارسال می كند . استاندارد انگلیسی قدرت پرتاب این نوع کپسول آتش نشانی را 4 متر تعیین نموده در صورتی كه قدرت پرتاب نوع مستقیم 7 متر می باشد .
آزمایش های مقرری کپسول آتش نشانی آب و گاز
جهت اطمینان از عملكرد این نوع کپسول آتش نشانی هر ماه یك بار از کپسول آتش نشانی بازدید كنید ، بدین صورت كه با احتیاط درپوش را باز كرده و كارتریج را از سیلندر بیرون بیاورید ، سپس آن را وزن كرده ، در صورتی كه بیش از 10% از وزن گاز كه روی كارتریج نوشته شده است كم شده باشد بایستی مجدداٌ آن را شارژ نمود . پس از آن بدنه ، كفه ، میله ضربه ، سوزن ، واشر و راه خروج را كاملاٌ بازدید كنید .
در صورت امكان سالی یك بار در یك حریق آزمایشی از کپسول آتش نشانی استفاده و مجدداٌ شارژ نمائید .
سیلندر کپسول آتش نشانی بایستی هر 2 الی 5 سال یك بار با فشار معینی كه روی کپسول آتش نشانی حك شده است ( 24 بار) آزمایش شود تا از سالم بودن آن اطمینان حاصل گردد .
كارتریج باید هر 5 سال یك بار با فشار معینی مورد آزمایش مقاومت بدنه قرار بگیرد .

کپسول آتش نشانیی پودری
پودر کپسول آتش نشانی
عبارت است از مخلوطی از گرد بعضی مواد شیمیایی كه جهت خاموش كردن آتش بكار می رود . در گذشته نحوه استفاده از پودر کپسول آتش نشانی بدین صورت بوده است كه تعدادی قوطی یا ظروف به اشكال مختلف را از پودر پر كرده و در جاهای مناسب قرار می داده اند و با شروع آتش سوزی افراد مسئول درب قوطی ها را باز كرده و پودر آن را بر روی آتش می پاشیدند . با گذشت زمان برای پاشیدن پودر بر روی آتش دستگاههای کپسول آتش نشانی پودری طراحی و ساخته شد .
انواع پودرهای کپسول آتش نشانی
1- پودر شیمیایی كه برای اطفاء حریق غیر فلزات كلاس A و B و C بكار می رود.
2- پودر خشك كه برای اطفاء حریق فلزات كلاس D بكار می رود .
پودر شیمیایی
پودر شیمیایی خود به دو گروه تقسیم می شود :
الف) پودر شیمیایی معمولی كه پایه آن بی كربنات سدیم ، بی كربنات پتاسیم ، بی كربنات اوره پتاسیم و پتاسیم كلراید می باشد و برای اطفاء حریق كلاسهای B و C مناسب می باشد .
ب) پودر شیمیایی چند منظوره كه برای اطفاء حریق كلاسهای B و C مناسب می باشد و پایه آن فسفات آمونیوم می باشد .
پودر خشك
پودر خشكی كه برای اطفاء آتش سوزیهای فلزات قابل اشتعال مانند سدیم ، منیزیم ، آلومینیوم و غیره مناسب می باشد خود بر چند نوع است :
1) نوع S – تركیبی است از كلرور سدیم ، كلرور پتاسیم و كلرور باریم كه پس از ریختن بر روی آتش یك پوسته ضخیم روی آتش ایجاد كرده و حریق را خاموش می كند .
2) نوع C – تركیبی است از گل خشك و گرافیت و كلرور سدیم و خون خشك شده حیوانات .
نوع دیگری از این نوع کپسول آتش نشانی وجود دارد كه پایه آن سدیم كلراید به اضافه ترموپلاستیك است .
عامل فشار در تخلیه کپسول آتش نشانیی پودری
به طور كلی دو روش جهت تخلیه کپسول آتش نشانیی پودری وجود دارد .
1) کپسول آتش نشانیی پودر و هوا 2) کپسول آتش نشانیی پودر و گاز
کپسول آتش نشانیی پودر و هوا
حجم سیلندر پودر و دیگر آن هوای خشك یا نیتروژن م باشد و در زمان شارژ فشار آن 10 بار ( PSI 150 ) می باشد . به دلیل اینكه پودر در داخل کپسول آتش نشانی به طور دائم تحت فشار می باشد احتمال كلوخه شدن در آن زیاد است . بنابراین هر از گاهی لازم است کپسول آتش نشانی را سر و ته نموده و مجدداٌ در جای خود بگذاریم . اغلب بر روی این کپسول آتش نشانی فشار سنج وجود دارد كه فشار درون سیلندر را نشان می دهد . این کپسول آتش نشانی از نوع قابل كنترل بوده و در وزن های مختلف از 5/0 كیلویی تا 14 كیلویی ( 1 تا 30 پوند ) وجود دارد . زمان تخلیه بستگی به وزن مواد محتوی دارد به طوری كه از 8 ثانیه تا 14 ثانیه م باشد و مقدار تخلیه آن در زمان شارژ حداقل 85% است . قدرت پرتاب این کپسول آتش نشانی 6 متر است و جهت آتش های كلاس های مختلف به كار می رود .
( کپسول آتش نشانیی پودری بالای 12 كیلو و یا از 25 پوند به بالا چرخدار می باشند )
آزمایش های مقرری جهت کپسول آتش نشانیی پودر و هوا
هر ماه یك بار بازدید ظاهری از کپسول آتش نشانی به عمل آید و در این بازدید فشار درون سیلندر را از روی فشار سنج مشاهده و سپس بدنه و پلمپ را بازدید كنید . در صورت امكان سالی یك بار در حریق آموزشی از کپسول آتش نشانی استفاده شود . سپس واشرهای آن تعویض و اهرم آن روان شده ، مجدداٌ شارژ نمائید . در صورت محدودیت می توانید پودر کپسول آتش نشانی را آزمایش كند و در صورت اطمینان از سالم بودن پودر ، به وسیله دستگاه پودر را تخلیه و از فیلترهای مربوطه گذرانده و مجدداٌ شارژ نمائید .
کپسول آتش نشانیی پودر و گاز
این نوع کپسول آتش نشانی خود به دو گروه تقسیم می شوند .
الف ) كارتریج داخل ب ) كارتریج بیرون
الف ) كارتریج داخل :
عامل فشار در این نوع کپسول آتش نشانی گاز CO2 می باشد كه در داخل یك سیلندر كوچك قرار دارد كه این سیلندر زیر درپوش و در داخل سیلندر کپسول آتش نشانی قرار گرفته است ، در موقع استفاده با فشار اهرم راه خروج گاز از داخل كارتریج باز و گاز ، محتویات داخل سیلندر را تحت فشار قرار داده و به بیرون م راند .
ب ) كارتریج بیرون :
در این نوع محتوی گاز CO2 خارج از استوانه قرار گرفته و مجرای خروجی گاز كارتریج به بدنه کپسول آتش نشانی وصل می شود كه عملكرد آن هم ضربه ای هم فلكه ای هم اهرمی است . كارتریج هایی كه در خارج بدنه قرار می گیرند دارای سوپاپ عملكرد بوده و گاز كارتریج آز آن در صورت لزوم تخلیه می شود . در کپسول آتش نشانیی پودری كارتریج دار چنانچه به هر صورت گاز وارد سیلندر شد و مقدار كمی از پودر آن مصرف گردید نمی توان برای استفاده بعدی به آن اطمینان كرد . بنابراین باید گاز داخل سیلندر را تخلیه و سپس درپوش را باز كرده و كارتریج آن را تعویض كنید . جهت تخلیه گاز از درون سیلندر كافی است کپسول آتش نشانی را سر و ته نموده و اهرم آن را فشار دهید تا تمام گاز خارج گردد .

طریقه كار با کپسول آتش نشانی پودر و گاز كارتریج بیرون
در نزدیكی محل آتش سوزی کپسول آتش نشانی را روی زمین گذاشته ، ضامن را آزاد كنید سپس لوله لاستیكی را از گیره خارج و آن را با دستگیره با هم نگه دارید بدون آنكه بدن یا سر و صورت خود را در مسیر سوپاپ ایمنی کپسول آتش نشانی قرار دهید شیر گاز را باز كنید . ( در نوع ضربه ای ضربه بزنید ) . سپس با یك دست نازل را و با دست دیگر کپسول آتش نشانی را گرفته و با فشار بر روی اهرم نازل ، پودر را بر روی آتش بپاشید .
طریقه كار كردن با کپسول آتش نشانی پودر و گاز كارتریج داخل
در این نوع کپسول آتش نشانی كارتریج در داخل بدنه سیلندر و زیر درپوش قرار می گیرد . هنگامی كه ضامن را بیرون كشیدید اهرم را فشار دهید تا گاز از داخل كارتریج وارد بدنه سیلندر شود ، سپس با یك دست نازل را گرفته با دست دیگر اهرم را فشار دهید تا پودر روی آتش پاشیده شود .
آزمایش های مقرری کپسول آتش نشانیی پودر و گاز
هر یك ماه یك بار درب سیلندر را باز نموده از كلوخه نشدن پودر مطمئن شوید . از باز بودن خروجی سیلندر همچنین سالم بودن لوله لاستیكی اطمینان حاصل كرده ، كارتریج را وزن نموده تا از شارژ بودن آن مطمئن شوید ، چنانچه بیش از 10% از وزن گاز درون آن كم شده باشد مجدداً شارژ كنید . در صورت امكان سالی یك بار در حریق آموزشی از کپسول آتش نشانی استفاده كنید و مجدداً شارژ نمائید . ( هر كارتریج با 110 گرم یا 4 انس گاز CO2 پر شده است .)

کپسول آتش نشانی گازی CO2
از گذشته دور تاكنون این گاز بعنوان یك گاز ضد حریق در دستگاههای ثابت اتوماتیك مورد استفاده قرار می گرفته است . گاز CO2 دارای خواص زیر می باشد .:
گازی است غیر قابل اشتعال ، بدون بو ، خنثی ، غیر سمی باعث فساد نشده ، هادی جریان الكتریسیته نبوده ، وزن آن 5/1 برابر هوا می باشد و به همین خاطر در موقع اطفاء به نحوی سطح آتش را پوشانده و جانشین اكسیژن می شود و در نتیجه عمل اطفاء به نحو احسن انجام می شود .
حجم سیلندر کپسول آتش نشانی محتوی گاز CO2 است كه تحت فشاری در حدود 60-55 اتمسفر ( PSI 900-800 ) بصورت مایع درآمده و در سیلندر قرار گرفته است . فضای خالی جهت انبساط گاز وجود دارد ، چون بدنه کپسول آتش نشانی می بایست فشار زیادی را متحمل شود بنابراین آن را یك تكه و بدون درز و جوش می سازند . اگر جنس آن فولاد باشد وزن كلی آن زیاد شده ولی در صورتی كه جنس آن از آلومینیوم باشد وزن آن نسبتاً كمتر خواهد بود . انواع دستی این کپسول آتش نشانی با ظرفیت های 1 تا 6 كیلوگرم ( 12-2 پوند ) ساخته می شود . در ظرفیت های بیشتر بصورت چرخ دار و یا دستگاه های ثابت اتوماتیك طراحی و مورد استفاده قرار می گیرد . به دلیل این كه گاز CO2 در محل مصرف هیچ اثری از خود به جای نمی گذارد بیشتر در محل های سر بسته و جهت اطفاء حرق های كلاس B و C وسایل الكتریكی و دستگاه های كامپیوتری و بطور كلی وسایل برقی مورد استفاده قرار می گیرد .
این کپسول آتش نشانی معمولاً قابل كنترل هستند ، نازل کپسول آتش نشانی گاز CO2 به شكل قیفی یا شیپوری است و علت آن نیز این است كه از سرعت زیاد گاز به هنگام خروج جلوگیری كرده و به آن اجازه انبساط داده می شود و از ایجاد صدای زیاد نیز جلوگیری می كند . لازم به ذكر است كه یك پوند گاز CO2 مایع در صورت آزاد شدن 8 فوت مكعب گاز تولید می نماید ، این توسعه زیاد حجمی اثر شدید خنك كنندگی داشته بطوری كه برودتی برابر با 110- درجه فارنهایت ایجاد می نماید . اگر چه دی اكسید كربن سمی نیست ولی وقتی به میزان زیاد در فضای بسته مورد استفاده قرار گیرد میزان اكسیژن هوا را تقلیل داده و هر شخصی كه در محل مذكور حضور داشته باشد ، دچار كمبود اكسیژن شده در نتیجه ایجاد خفگی به وی دست خواهد داد .
چنانچه به هر علتی فشار داخلی سیلندر افزایش یابد سوپاپ ایمنی كه درون آن یك دیسك پاره شونده وجود دارد ، عمل كرده و تمام گاز سیلندر تخلیه می گردد . مقاومت این دیسك در حدود 180 اتمسفر ( PSI 2700 ) می باشد ، به همین خاطر سیلندر کپسول آتش نشانی گاز CO2 نبایستی در زیر تابش مستقیم نور خورشید و یا در مجاورت دستگاههای حرارتی قرار گیرد . بدنه این نوع کپسول آتش نشانی باید قادر به تحمل فشاری معادل 450 اتمسفر ( PSI 7000 ) باشد .
جهت كار با این نوع کپسول آتش نشانی ، ابتدا دستگیره را گرفته و پین را بیرون بكشید ، سپس اهرم را فشار دهید و گاز را بر روی حریق بریزید . بایستی مراقب بود كه اعضای بدن با شیپور تخلیه كننده تماس پیدا نكند زیرا این قسمت به دلیل برودت زیاد ممكن است باعث سوختگی در محل تماس گردد .
مكانیزم شیر این کپسول آتش نشانی باید طوری باشد كه به سرعت باز و بسته گردد ، در غیر این صورت گاز تبدیل به یخ شده و راه خروج را مسدود می كند ، به همین دلیل از شیرهایی با مجرای خروجی بسیار كوچك در این دستگاه استفاده میگردد . مقدار تخلیه این کپسول آتش نشانی 95% است و حداكثر پرتاب آن 2 متر می باشد . زمان تخلیه این کپسول آتش نشانی بستگی به وزن گاز آن دارد و حداكثر 20 ثانیه م باشد .
آزمایش های مقرری
هر شش ماه یكبار از سالم بودن دستگاه شامل زنگ زدگی ، ضربه خوردگی ، صدمه دیدگی نازل و لوله و سالم بودن شیر ، اطمینان حاصل كنیم . سپس کپسول آتش نشانی را وزن كرده در صورتی كه بیشتر از 10% از وزن گاز داخل سیلندر كم شده باشد بایستی مجدداً شارژ گردد . هر پنج سال یك بار بدنه کپسول آتش نشانی بایستی با فشاری برابر 3000 تا 3600 PSI (200 تا 250 بار) آزمایش گردد .
کپسول آتش نشانیی هالوژنه ( B . C . F )
گرچه مواد هالوژنه بعنوان ماده اطفاء حریق قابل قبول و شناخته شده می باشد و استفاده از این مواد به دلیل صدمه زدن به لایه ازن محدود و ممنوع شده است ولی احتمال دارد كه در بعضی از شركتها و مؤسسات هنوز از این کپسول آتش نشانی استفاده گردد .
بمنظور ساخت مواد اطفائیه در این کپسول آتش نشانی از دو ماده به نامهای متان CH4 و اتان C2H6 بعنوان مواد پایه استفاده می شود كه البته مواد هالوژنه جایگزید هیدروژن این تركیبات می شود و مواد بدست آمده قابلیت اشتعال نداشته و حدوداً 4 الی 5 برابر از هوا سنگین تر هستند و به سرعت روی حریق را پوشانده و مانع از رسیدن اكسیژن به حریق می شود و از طرفی در واكنش های زنجیره ای سوختی دخالت كرده و در نتیجه عمل اطفاء صورت می گیرد . این مواد تا زمانیكه در داخل سیلندر یا ظروف سر بسته هستند بصورت مایع و در محیط به صورت گاز می باشند .
این کپسول آتش نشانی را می توان در اكثر حریق ها استفاده نمود ، بخصوص در حریق های دستگاه های برقی و همچنین دستگاه های ظریف الكتریكی از این کپسول آتش نشانی جهت آتش سوزی هائی كه در یك سطح باشند مانند جامدات و مایعات قابل اشتعال می توان استفاده نمود .

عامل فشار در این کپسول آتش نشانی از سه طریق بدست می آید
1) فشار هوا یا ازت
2) فشار گاز داخل كارتریج
3) فشار درونی خود ماده
انواع کپسول آتش نشانیی هالوژنه
1) نوع سقفی كه به صورت اتوماتیك عمل می كند .
2) نوع بولینگی یا شیشه ای كه با پرتاب بر روی حریق عمل اطفاء را انجام می دهد .
3) به شكل استوانه ای

نوع سقفی
این کپسول آتش نشانی در ظرفیت های 3-9-12 كیلویی ساخته شده و بطور اتوماتیك عمل می كند . این نوع کپسول آتش نشانی را معمولاً در محل های مناسب به سقف نصب می كنند . راه خروج مایع با شیشه كوچكی محتوی مواد شیمیایی بسته می شود كه از یك طرف مجرای خروج و از طرف دیگر به پائین كننده متصل می شود و راه خروج مایع را كاملاً مسدود می سازد .
وقتی در محلی آتش سوزی رخ دهد حرارت ناشی از حریق به شیشه محتوی مواد شیمیایی كه نوعی الكل است رسیده و ماده داخل شیشه منبسط شده و در نتیجه شكسته و راه خروج مایع هالون باز و مایع مذكور بیرون پاشیده می شود و با دریافت حرارت به صورت بخار درآمده و روی حریق را می پوشاند و باعث خفه شدن حریق می گردد .
شیشه مواد شیمیایی در رنگ های متفاوت وجود دارد كه هر كدام از رنگ ها در درجه حرارت بخصوصی باعث شكسته شدن خود شیشه می شوند . بنابراین با توجه به نیاز می توان نوع لازم را انتخاب و استفاده نمود .
نوع بولینگی
در این دستگاه ها ماده هالوژنه در شیشه هایی به شكل بولینگ قرار داده شده كه ظرفیت آن حدود 1200 گرم ماده هالوژنه می باشد . در صورت آتش سوزی آن را به میان آتش پرتاب می كنند كه در اثر شكستن بطری مواد هالوژنه تبدیل به گاز شده و عمل اطفاء انجام میگردد .
نوع استوانه ای
این نوع کپسول آتش نشانی را هم می توان به صورت دستی و هم بصورت اتوماتیك مورد استفاده قرار داد . اگر در محلی كه کپسول آتش نشانی فوق به دیوار نصب است آتش سوزی به وجود آید در صورتی كه كسی در محل نباشد یا متوجه نگردد و همچنین حرارت به حباب شیشه ای محتوی ماده شیمیایی برسد شیشه مذكور شكسته و راه خروج مایع هالون باز می شود .
کپسول آتش نشانیی مواد كف
كف مورد مصرف برای اطفاء حریق مایعی است كه به صورت پرتاب به روی مواد در حال اشتعال به سرعت روی آتش را پوشانده و مانع از برخاستن گاز قابل اشتعال از روی مواد میگردد و با پوشاندن سطح ماده در حال اشتعال از رسیدن اكسیژن هوا به آتش جلوگیری به عمل می آورد . وزن مخصوص آن كمتر از وزن مخصوص مایعات قابل اشتعال است لذا در سطح آن شناور گشته و پائین نمی رود . این نوع کپسول آتش نشانی به علل اشكالاتی كه داشته اند در سالهای اخیر از رده مصرف خارج گردیده اند . ( قدرت پرتاب کپسول آتش نشانیی كف حدود 5 متر است و نسبت تركیب آن با آب 1 به 8 است یعنی به ازای هر 8 لیتر آب 1 لیتر فوم اضافه می كنند و ظرفیت این نوع کپسول آتش نشانی معمولاً 9 لیتری می باشد . )
شناسائی نوع کپسول آتش نشانی
كارخانه های زیادی در كشورهای مختلف در طرح و ساخت دستگاه های کپسول آتش نشانی فعالیت می كنند و هر كارخانه بنا به سلیقه شخصی ، آن را طراحی و اجراء‌ می نمایند . این تنوع و گوناگونی در تولیدات شناخت و گاهی كاربرد آنها را مشكل می سازد . با توجه به نمونه های ارائه شده در این جزوه و این كه امكان تك تك تمام تولیدات و ساخته ها امكان پذیر نمی باشد ، بعضی از علائم و مشخصاتی كه به وسیله سازندگان ارائه می شود یا روشهای دیگر كه در این امر می تواند مفید واقع گردد در ذیل آمده است :

الف ) استاندارد
مؤسسه استاندارد معمولاً سازنده را ملزم به نوشتن اطلاعات لازم روی بدنه می نماید ، به همین دلیل روی بدنه کپسول آتش نشانی ، اطلاعاتی از قبیل نوع مواد اطفائی ، ظرفیت ، موارد استفاده و طرز كار با آن را بر روی برچسب نوشته و یا به صورت نقاشی كشیده شده بر روی کپسول آتش نشانی نصب می كنند .

ب) حروف
شاید امكان خواندن نوشته های خارجی برای همه استفاده كنندگان وجود نداشته باشد ، بنابراین از بعضی حروف كه نماینده یك گروه از مواد قابل اشتعال می باشد استفاده و از کپسول آتش نشانی مذكور می توان برای اطفاء حریق آنها استفاده كرد .
حرف A
این حرف معمولاً روی بدنه کپسول آتش نشانی ای كه برای حریق جامدات مانند چوب ، كاغذ ، پارچه و مقوا مناسب است نوشته می شود .
حروف A.B
این حروف معمولاً روی بدنه کپسول آتش نشانی ای كه برای حریق جامدات معمولی مانند موارد بالا و مایعاتی از قبیل نفت و بنزین و . . . مناسب است نوشته می شود .
حروف A .B.C
این حروف معمولاً روی بدنه کپسول آتش نشانی ای كه پودر آن مناسب برای سه گروه آتش سوزی جامدات و مایعات كه ذكر شد به اضافه وسایل الكتریكی است استفاده می شود .

حروف B.C
این حروف معمولاً روی بدنه کپسول آتش نشانی ای كه برای آتش سوزی مایعات و وسایل الكتریكی مناسب است نوشته می شود .
ج) شناسایی از روی قطعات دستگاه
1) کپسول آتش نشانی گاز CO2 دارای بدنه ای یك تكه ، بدون درز و نازلی قیفی شكل است .
2) کپسول آتش نشانی محتوی آب دارای نازلی با قطر كم است .
3) کپسول آتش نشانی محتوی كف مكانیكی دارای نازلی با سوراخ های هواكش است .
4) کپسول آتش نشانی محتوی پودر دارای نازلی معمولی می باشند .
د) شناسایی نوع کپسول آتش نشانی از طریق رنگ بدنه سیلندر
1) کپسول آتش نشانی محتوی آب به رنگ قرمز
2) کپسول آتش نشانی محتوی پودر به رنگ آبی
3) کپسول آتش نشانی محتوی گاز CO2 به رنگ مشكی
4) کپسول آتش نشانی محتوی هالوژنه به رنگ سبز
5) کپسول آتش نشانی محتوی كف به رنگ زرد یا كرم رنگ

نوع کپسول آتش نشانی جامدات مایعات قابل اشتعال گازهای قابل اشتعال وسایل برقی فلزات قابل اشتعال
آب ++ – – – –
كف + + + – – –
پودر شیمیایی + + + + + –
پودر خشك – + + + –
CO2 – + + + + –
مواد هالوژنه – + + + –
تعیین مكان مناسب جهت نصب کپسول آتش نشانی
1) حداكثر در ارتفاع5/1 متری از سطح زمین نصب گردد . چنانچه وزن کپسول آتش نشانی بیشتر از 18 كیلوگرم باشد حداكثر در ارتفاع 1 متری سطح زمین نصب گردد .
2) در نزدیكی ورودی و خروجی ها قرار گیرد .
3) مسیر جهت دسترسی ، كوتاه و خالی از وسایل دست و پاگیر و مزاحم باشد .
4) در مكانی نصب گردد كه امكان صدمات فیزیكی به آن را به حداقل برساند .
5) سیلندر در فضای باز و در مقابل تابش مستقیم نور خورشید یا برف و باران قرار نگیرد .
6) باید دقت داشت كه کپسول آتش نشانی در فاصله ای دورتر از مواد مخاطره آمیز نصب شود .
7) وقتی كه کپسول آتش نشانی بر روی دیوار نصب می شود باید از بستهای مخصوص استفاده شود .
8) توزیع یكنواخت صورت پذیرد .

 

ثبت نظر

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

To top